İsrail’de “Türkiye Gibi Olmak İstemiyoruz” Pankartlarıyla Gösterilerde Neler Oluyor?

Yılbaşından bu yana onbinlerce kişinin sokağa döküldüğü İsrail’de protestolar, Başbakan Netanyahu’nun Savunma Bakanı Yoav Gallant’ı görevden alma kararının ardından yeniden alevlendi.

Ülkenin Savunma Bakanı, hükümeti ‘yargıyı elden geçirme’ planlarını durdurmaya çağırdı ve ardından Başbakan Binyamin Netanyahu (Bibi) bakanı görevden aldı.

Peki bu kararın arkasında ne yatıyor, İsrail’de insanlar neden protesto ediyor?

Haymi Behar’ın Twitter’da hazırladığı yazı ile İngiltere medya kuruluşu BBC’nin haberini sizler için derledik.

Her şeyden önce, İsrail’in 1948’de bağımsızlığını ilan etmesinden bu yana bir Anayasası yoktur ve Anglo-Sakson mirası Ortak Hukuk tarafından yönetilmektedir.

90’larda ‘Anayasa Devrimi’ adı altında bazı Temel Kanunlar çıkarıldı, ancak ülkenin bir kısmı ‘yargı aktivizminin’ yürütme ve yasamayı ‘bastırdığından’ şikayet ediyor.

120 üyeli İsrail Parlamentosu’nda iktidarı oluşturan altı partili sağ-din koalisyonu Knesset, hükümet kurulur kurulmaz “yargı reformu” için çalışmalara başlıyor.

Yasa teklifleri, Yasama, Yürütme ve Yargı erklerinin ortasındaki güç istikrarını yürütme ve yasama lehlerine kaydırmayı amaçlıyor.

Bibi, yargı reformunu gerçekleştirmek için partisinin tanınmış avukatı ve deneyimli siyasetçisi Yariv Levin’i Başbakan Yardımcısı ve Adalet Bakanı yaptı. Levin, edebiyat ve siyasetle iç içe olan tanınmış bir aileden geliyor.

Levin de bu reformların ateşli bir savunucusudur.

Yargı reformu, Yüksek Mahkeme’nin Knesset’ten geçen yasaları bir Anayasa Mahkemesi gibi inceleme yetkisini sınırlamayı ve Yargıç Seçme Komisyonu’nun yapısını değiştirerek hükümetin yargıçların atanmasını denetlemesine izin vermeyi amaçlıyor.

Hükümetin planları şöyle:

• Knesset’te salt çoğunluk mahkeme kararlarını geçersiz kılabildiğinde, Yüksek Mahkeme’nin kanunları gözden geçirme veya geçirme yetkisi zayıflayacaktır.

• Hükümet, onları atayan komitedeki temsilini artırarak, Yüksek Mahkeme de dahil olmak üzere, yargıçların kim olacağı konusunda belirleyici söz sahibi olacak.

• Bakanlar, artık kanunen zorunlu kılınan başsavcı tarafından yönetilen hukuk müşavirlerinin tavsiyelerine uymakla yükümlü olmayacak.

Hükümet, bu reformların yanı sıra ülkedeki din ve devlet işlerini birbirinden ayıran statükoyu bozacak bazı yasalar çıkarmaya da çalışıyor. Örneğin, “Pesah Bayramı’nda hastanelere ekmeğin girmesini yasaklayan” yasa geçen hafta meclis oylamasına geliyor.

Bir Yahudi bayramı olan Pesah, 14 Nisan’da konutta kalan tüm mayalı yiyeceklerin yakılmasıyla başlar.

Hukuk oburluğu, koalisyonun değerli bir üyesi ve Orta Doğu dini partisi SAS’ın (Tevrat) popüler lideri Arie Deri’nin yolsuzluk suçları nedeniyle Yargıtay’ın yaptığı “bakan olamaz” itirazını kaldırmayı amaçlıyor. Muhafızlar).

Ocak ayından bu yana kamuoyunun değerli bir kesiminin demokrasiyi zayıflatacağını ve “seçilmiş diktatörlük rejimine” yol açacağını düşündüğü bu reformlar, Ocak ayından bu yana sistematik olarak protesto ediliyor.

9 buçuk milyon nüfuslu ülkede her hafta onbinlerce kişi meydanları doldurdu.

Farklı yolsuzluk suçlarından da yargılanan ve hüküm giymesi halinde siyasetten men edilme riski taşıyan Netanyahu, Başkan Isaac Herzog’un arabuluculuk önerilerini reddetti; göstericileri anarşist, devlet düşmanı ve elitist olmakla suçladı.

Hükümet, Bibi’nin mahkeme kararıyla görevden alınmasını önlemek için 24 Mart’ta “başbakanın ancak kabinenin 2/3 çoğunluğuyla görevden alınabileceği” bir yasa çıkardı.

Eski Başbakan ve Ana Muhalefet Lideri Yair Lapid, kararı “yozlaşmış, kişileştirilmiş utanç yasası” olarak nitelendirdi.

Bibi göstericileri dinlemeyince protestolar tırmandı. Geçen hafta onu Roma’ya uçuracak bir pilot bulmakta zorlandı. Ülkenin yükünü omuzlarında taşıyan eğitimli laikler gruplar halinde grev yapmaya başladı.

İsrail Şekeli, yılbaşından bu yana dolar karşısında son dört yılın en düşük seviyelerini gördü.

Bir diğer önemli konu da ordu! “Ülkenin omurgası” olarak tanımlanan ordu için 18 yaşını dolduran her erkek ve kadın 2-3 yıl askerlik yapar (Araplar ve Haridiler hariç) ve önemli sorumluluklar üstlenerek profesyonelleşirler.

Son yıllarda Müslüman ve dindar Yahudi askerlerin oranı, Araplar ve Haridilerin isteyerek orduya katılmasıyla katlanarak arttı. Askerlik görevini tamamlayan bireyler, elde ettikleri prestij ve eğitim ile toplumda ve iş hayatında daha hızlı yükselme olanağına sahip olurlar.

Pilotlar, ordunun en seçkin birimlerinin başında yer alır. Askeri pilotlar, 6 yıllık hizmetin ardından 55 yaşına kadar yılda en az bir ay eğitime devam eder.

Yüzlerce askeri pilot, reformlar hayata geçirilirse emekli olacağını açıkladı. İran’ın nükleer tehdidi altında yaşayan İsrail için bu, alınamayacak kadar büyük bir risk.

Ordu içindeki çeşitli hizmet gruplarının yanı sıra kamu kurumları ve işçi sendikalarının grevi ülke için ciddi bir güvenlik tehdidi oluşturdu. Ülkenin en önemli üç güvenlik teşkilatının başkanları, Savunma Bakanı Yoav Gallant’ı derhal harekete geçmeye çağırdı.

Savunma Bakanı Yoav Gallant, askeri kariyerine komando olarak başlayan ve general olarak bitiren, merkez sağ Likud partisinden bir siyasetçi.

Gallant, yargı reformlarına karşı olmadığını söylese de, gösteriler güvenlik tehlikesi oluşturduğu için acil bir kabine toplantısı talep etti.

Bu talep Bibi tarafından reddedilince, 25 Mart akşamı canlı yayında dramatik bir konuşma yaparak, Yargı Reformu’nun bir ay süreyle müzakerelere açılması için askıya alınmasını talep etti. Ancak talepler üzerine Netanyahu, Gallant’ı resmi olarak görevinden almak için harekete geçti.

Gallant’ın görevden alınması geçen Pazar günü sertleşirken protestolar alevlendi.

Protestoculara haftalarca meydan okuduktan sonra Netanyahu geçen Pazartesi günü “kapsamlı bir anlaşmaya zaman tanımak” için yargı reformunu bir ay erteleyeceğini duyurdu.

Karar sonrası potansiyeli gören muhalefet de açıklamayı temkinli karşıladı.

Başbakan Netanyahu, protestoculardan ve muhalefetten tepkiyle karşılaşsa da, kabinesindeki aşırı sağcı bakanların desteğine muhtaç durumda. Bakanlar reformun bir an önce uygulanmasında ısrar ediyorlar, değiştirmek için değil.

Gelecekteki gelişmeler hakkında sizi bilgilendirmeye devam edeceğiz.